Mikołaj Lech
rzecznik patentowy
Indywidualny charakter wzoru przemysłowego – definicja
Najprościej mówiąc, wzór posiada indywidualny charakter, jeżeli nie wywołuje wrażenie déjà vu na zorientowanym użytkowniku. Jeżeli więc, chcesz dokonać zgłoszenia np. pojemnika na olej, pojemnik ten powinien mieć oryginalny kształt. Ne pewno musi wyraźnie różnić się od tego co jest już na rynku. Kosmetyczne zmiany nie wystarczą.
Oceniając indywidualny charakter wzoru, bierze się pod uwagę zakres swobody twórczej przy jego opracowywaniu. A to oznacza, że np. stołki barowe co do zasady będą bazowały na podobnym kształcie. Wynika to z cech technicznych, które wymusza ich użytkowe zastosowanie. Tj. muszą być wysokie i zajmować mało miejsca.
Wzór przemysłowy odznacza się indywidualnym charakterem, jeżeli ogólne wrażenie, jakie wywołuje na zorientowanym użytkowniku, różni się od ogólnego wrażenia wywołanego na nim przez wzór publicznie udostępniony przed datą, według której oznacza się pierwszeństwo.
Art. 104 ust. 1 Ustawy prawo własności przemysłowej
To czy Twój produkt spełnia te ustawowe wymogi jest mocno ocenne. Wiele zależy od tego czego ten wzór dotyczy. Dlatego warto skorzystać z pomocy pełnomocnika np. rzecznika patentowego. Taki specjalista przeprowadzi dla Ciebie badanie zdolności rejestrowej i zajmie się potem wszelkimi formalnościami przy zgłoszeniu.
Na ile wzór musi się odróżniać, aby jego rejestracja była skuteczna?
No i tutaj pojawiają się schody.
Jeżeli będziesz chciał unieważnić wzór konkurenta, z pewnością znajdziesz wiele cech wspólnych z tym co oferuje konkurencja. To widać wyraźnie w branży meblarskiej. Jeżeli to Tobie, ktoś taką ochronę będzie chciał obalić, znajdziesz jeszcze więcej argumentów na to, że wasze produkty dostatecznie się różnią.
Takie ciekawe zjawisko obserwuję w swojej pracy. 🙂
No dobrze, ale co na to prawo? Pytanie jest o tyle istotne, że przecież nowe produkty garściami czerpią z tego co wcześniej powstało. Ustawodawca wskazuje, że porównania wzoru należy dokonać w oparciu o wrażenie jakie wzór wywoła na zorientowanym użytkowniku.
A nie jest nim przeciętny mało uważny konsument.
To raczej osoba, która nie będąc twórcą, projektantem czy ekspertem technicznym zna różne wzory istniejące w danej branży. W związku z zainteresowaniem danymi towarami wykazuje wysoki poziom uwagi przy ich używaniu. To raczej model dobrze poinformowanego użytkownika.
Wracając do mojego przykładu pojemnika na olej. Za zorientowanego użytkownika można by uznać osoby zajmujące się sprzedażą takich produktów, np. właściciela punktu sprzedaży, który zaopatruje się w tego typu produkty. Ewentualnie jego pracowników (t.j. sprzedawców, kasjerów).
Wzór wspólnotowy, który nie spełnił tego wymogu
W oparciu o zarzut braku indywidualnego charakteru udało się unieważnić wzór przedstawiający ludzika LEGO – policjanta.
Ochrona własności intelektualnej. Ocena indywidualnego charakteru wzoru
Przy ocenie indywidualnego charakteru wzoru bierze się pod uwagę całościowe wrażenie jakie produkt wywołuje na zorientowanym użytkowniku. Można przyjąć, że chodzi o określone wrażenia postrzegane zmysłem wzroku.
Zastrzeżony produkt może zawierać dużą liczbę odróżniających go szczegółów, jednak jeżeli pomimo tego nadal nie będzie sprawiał odmiennego wrażenia, zostanie uznany za nieposiadający indywidualnego charakteru.
Nie jest więc obejściem prawa stworzenie pojemnika na olej, który upodabnia się do markowego produktu, ale ma np. szereg niewidocznych żłobień, których nie da się zauważyć na pierwszy rzut oka. Nadal możesz wtedy naruszyć prawo.
Podsumowując, indywidualny charakter jest obok nowości niezbędną przesłanką zdolności rejestrowej wzoru przemysłowego. Jeżeli, któryś z tych wymogów nie zostanie spełniony, to prawo wyłączne możesz stracić na drodze spornej. Zgłoszenie wzoru jest dużo prostsze niż jego skuteczna obrona przy ewentualnym sporze.
Zobacz również:
- Strefa Marek Allegro. Wszystko co musisz o niej wiedzieć
- Rejestracja wzoru przemysłowego – ile to kosztuje?
- Zastrzeżenie domeny w Urzędzie Patentowym. Co należy wiedzieć?
- Czy można „opatentować” znak towarowy na osobę fizyczną?
- Jak chronić nazwę firmy? Warto ochronić nazwę i logo firmy?
- Jakie są rodzaje znaków towarowych?
- Klasy towarowe w znaku towarowym. Jak je wybrać?
- Chcę zastrzec nazwę i logo. Czy konieczne są dwa zgłoszenia?
FAQ
Czym jest wzór wspólnotowy? Czym jest wzór przemysłowy?
✅ Ten pierwszy termin, odnosi się do systemu ochrony wzorów przemysłowych obowiązującego w Unii Europejskiej. Wzór oznacza postać całego lub części produktu, wynikającą w szczególności z cech linii, konturów, kolorystyki, kształtu, tekstury i/lub materiałów samego produktu i/lub jego ornamentacji.
Może on przybierać dwie formy:
- Wzór zarejestrowany: Dla takiego wzoru konieczne jest złożenie wniosku do Urzędu Unii Europejskiej ds. Własności Intelektualnej (EUIPO). Jeżeli wniosek spełnia wymogi prawne i zostanie zaakceptowany, wzór otrzymuje ochronę na terenie całej UE na okres do 25 lat (pod warunkiem opłacania opłat pięcioletnich). Procedura rejestracji trwa zaledwie 14 dni, a formularz można wypełnić drogą elektroniczną.
- Wzór niezarejestrowany: Wzór, który jest nowy i ma indywidualny charakter, może automatycznie korzystać z ochrony na terenie całej Unii Europejskiej przez okres 3 lat od daty, kiedy został po raz pierwszy publicznie udostępniony w Unii.
✅ Wzorem przemysłowym jest nowa i posiadająca indywidualny charakter postać wytworu lub jego części, nadana mu w szczególności przez cechy linii, konturów, kształtów, kolorystykę, fakturę lub materiał wytworu oraz przez jego ornamentację. Pojęcie to odnosi się do wzoru zastrzeżonego w Urzędzie Patentowym RP.
👉 W obu przypadkach ochronie podlega wygląd zewnętrzny produktu.
👉 Ochrona na poziomie unijnym ma tę przewagę nad ochroną krajową, że zapewnia ochronę we wszystkich krajach członkowskich UE jednocześnie. To pozwala na oszczędność czasu i pieniędzy, które byłyby potrzebne do złożenia wniosków w każdym kraju z osobna.
Kiedy wzór uważa się za nowy?
Wzór jest nowy, jeżeli przed datą, według której oznacza się pierwszeństwo do uzyskania prawa z rejestracji, identyczny wzór nie został udostępniony publicznie przez stosowanie, wystawienie lub ujawnienie w inny sposób. Wzór uważa się za identyczny z udostępnionym publicznie także wówczas, gdy różni się od niego jedynie nieistotnymi szczegółami.
✅ Istnieje pewien okres „ulgi w nowości”, który pozwala na ujawnienie wyglądu produktu przed złożeniem wniosku o rejestrację. Takie ujawnienie może mieć miejsce do 12 miesięcy przed złożeniem wniosku, a mimo to nadal będzie uważany za nowy.
Co daje uzyskanie ochrony na wzór przemysłowy?
Na wzór przemysłowy udziela się prawa z rejestracji. Uprawniony nabywa prawo wyłącznego korzystania z wzoru w sposób zarobkowy lub zawodowy.
Uprawniony może zakazać osobom trzecim wytwarzania, oferowania, wprowadzania do obrotu, importu, eksportu lub używania wytworu, w którym wzór jest zawarty bądź zastosowany.
Zastrzeżenie wyglądu produktu chroni producenta przed nieautoryzowanym kopiowaniem lub podrabianiem jego wzoru przez konkurencję, co w efekcie może prowadzić do wzrostu jego zysków finansowych.
To mit, że wystarczy dokonać delikatnych zmian, aby obejść prawo. Jeżeli finalny wygląd przedmiotu nadal będzie przywodzić na myśl pierwowzór, złamiesz prawo. Nie będzie miało znaczenia, że oba produkty nie są identyczne.
