Mikołaj Lech
rzecznik patentowy
Spis treści
- • Naruszenie zarejestrowanego wzoru przemysłowego
- • Co daje formalne prawo z rejestracji?
- • Za naruszenie wzoru przemysłowego grozi:
- • 1) Roszczenie o zaniechanie naruszania
- • 2) Roszczenie o naprawienie szkody
- • 3) Roszczenie o wydanie bezpodstawnie uzyskanych korzyści
- • Złamanie prawa do wyglądu produktu. Podsumowanie
Na czym polega naruszenie wzoru przemysłowego?
Jest również grono przedsiębiorców, którzy z pełną premedytacją kopiują cudze produkty. Szkodliwość tego typu działań analizowałem przy okazji wpisu o konkursie na plagiat roku 2014.
Oryginalny producent poświęca duże nakłady czasu i pieniędzy na stworzenie produktu. W całym procesie bierze udział wiele osób. Są inżynierowie, projektanci, graficy. Kolejny sztab ludzi bierze udział w promocji.
Plagiator idzie na skróty. Kopiuje produkt, który najlepiej się sprzedaje. Tym samym uderza on nie tyle w oryginalnego producenta, co w żywych ludzi. Jeżeli bowiem stworzone przez nich produkty nie będą na siebie zarabiały – stracą pracę.
Zresztą nie tylko wierna kopia złamie prawo. Tak samo należy zinterpretować sytuację, kiedy konkurent wprowadza na rynek produkt wywołujący wrażenie déjà vu.
To mit, że 30% zmian obchodzi plagiat.
Co daje uzyskanie prawa z rejestracji wzorów przemysłowych?
Chęć zabezpieczenia się przed nieuczciwą konkurencją pcha przedsiębiorców w stronę Urzędu Patentowego. Tego typu ochrona, wiąże się jednak z koniecznością ponoszenia pewnych opłat. Więcej na ten temat dowiesz się z artykułu: Ile kosztuje zastrzeżenie wyglądu produktu?
W zamian jednak możesz uzyskać „prawny monopol” na produkty, które zarejestrowałeś. Przepisy mówią o tym tak:
Na wzór przemysłowy udziela się prawa z rejestracji. Przez uzyskanie prawa z rejestracji uprawniony nabywa prawo wyłącznego korzystania z wzoru przemysłowego w sposób zarobkowy lub zawodowy na całym obszarze Rzeczypospolitej Polskiej.
W przypadku wzoru przemysłowego świadectwo rejestracji daje Ci możliwość zakazania osobom trzecim:
– wytwarzania;
– oferowania;
– wprowadzania do obrotu;
– importu;
– eksportu;
– używania wytworu, w którym wzór jest zawarty;
– składowania takiego wytworu dla takich celów.
Naruszenie wzoru przemysłowego następuje, jeżeli produkt konkurenta nie wywołuje na zorientowanym użytkowniku odmiennego ogólnego wrażenia. Chodzi więc o sytuację, kiedy osoba korzystająca z danego produktu może się pomylić co do jego pochodzenia.
A tak się stanie, jeżeli porównywane produkty są do siebie zbyt podobne. Jeżeli jednak ktoś wykorzysta wzór identyczny lub podobny wzór bez twojego pozwolenia, możesz podjąć odpowiednie kroki prawne.
Ustawa prawo własności przemysłowej. Za naruszenie wzoru przemysłowego uprawniony może wysunąć:
1 – Roszczenie o zaniechanie naruszania
To żądanie ma charakter prewencyjny. Chodzi o zakazanie korzystania ze wzoru z pogwałceniem prawa. Czyli bez zgody uprawnionego. Właściwie każda sprawa sporna zaczyna się od wysuwania tego właśnie żądania. Dlaczego?
- Po pierwsze najłatwiej je uzyskać. Wystarczy wskazać, że sporny produkt nie wywołuje na zorientowanym użytkowniku odmiennego ogólnego wrażenia. Istnieje więc realne ryzyko pomyłki.
- Po drugie nie ma tutaj wymogu wskazywania wysokości szkody. A to wiąże się z niższymi opłatami sądowymi niż w przypadku żądań typowo pieniężnych.
- Po trzecie wygrana tego typu procesu wpływa na kolejne kroki prawne. Jeżeli sąd stwierdzi, że doszło do naruszenia prawa z rejestracji wzoru, z większą śmiałością można wysunąć kolejne roszczenia. Tym razem już pieniężne.
Nie trzeba tutaj wykazywać zaistniałych szkód majątkowych. Nie ma również wymogu wykazania winy naruszyciela. W praktyce wysunięcie roszczenia o zaniechanie naruszania jest pierwszym etapem batalii sądowej.
Dalsza część artykułu pod formularzem.
2 – Roszczenie o naprawienie szkody (jak przy znaku towarowym)
Podobnie jak przy znakach towarowych można się tutaj oprzeć na zasadach ogólnych prawa cywilnego. Naprawienie szkody może nastąpić poprzez zapłatę sumy pieniężnej w wysokości odpowiadającej opłacie licencyjnej. Ewentualnie innego stosownego wynagrodzenia, które w chwili ich dochodzenia byłyby należne w wyniku udzielenia zgody na korzystanie ze wzoru zarejestrowanego.
Należy tutaj pamiętać, iż żądana kwota musi być w jakiś sposób uzasadniona. Jeżeli ktoś domaga się od Ciebie np. 100 tys. złotych, to w sądzie musi wykazać, z czego te wyliczenia wynikają. Sędzia może tę kwotę obniżyć, jeżeli uzna, że jest zbyt wygórowana.
Warto jednak zdawać sobie sprawę z tego, że jeżeli sprawa trafi do sądu, możemy zostać zmuszeni do ujawnienia szczegółowych informacji, ile na spornym produkcie zarobiliśmy. Wskazanie dokładnej wysokości szkody zazwyczaj jest dość trudne.
Najlepiej tutaj powołać się więc na opłatę z tytułu niepodpisanej umowy licencyjnej. Sądy ochoczo na taką argumentację przystają. Dysponując odpowiednim ekspertem można oszacować wysokość licencji dla danego towaru. W najlepszej sytuacji są jednak firmy, które same takich licencji udzielają.
Na zasadzie analogii można powiedzieć, że i w tym przypadku obowiązywałaby podobna kwota.
3 – Roszczenie o wydanie bezpodstawnie uzyskanych korzyści związanych z naruszeniem prawa do wzoru
Jeżeli chodzi o naruszenie wzoru przemysłowego, formułowania tego żądania nie powinno nastręczać tak dużych problemów. Jak już Ci pisałem, uprawniony do wzoru wszczynając postępowanie sporne, może wymusić na Tobie ujawnienia informacji ile zarobiłeś na imitacji jego produktu.
W takim przypadku można obliczyć ile kosztowało wytworzenie np. danego mebla, a jaki był Twój czysty zysk. Możesz być więc zmuszony do wydania całości tej kwoty.
Uważaj na pułapki w przetargach publicznych
Przedsiębiorcy przygotowują produkty lub urządzenie tak, aby najlepiej spełniały wymagania zamawiającego. Zamawiający jednak czasami decyduje się po prostu na najtańszą ofertę. Spotkałem się z przypadkiem, kiedy jedna firma przez kilka miesięcy dopracowywała nazwijmy to „produkt X”. Koniec końców na dostarczenie finalnego produktu, zlecenie dostał inny podmiot. Twórca „produktu X” przewidując to, zarejestrował go wcześnie jako wzór wspólnotowy.
Następnie pozwał przedsiębiorcę, który zwyciężył w przetargu i sprawę wygrał.
Od kiedy można dochodzić roszczeń?
Opisane powyżej żądania można formułować po udzieleniu prawa z rejestracji.
Jeżeli sprawca działał w dobrej wierze, mogą być dochodzone za okres rozpoczynający się po dniu dokonania ogłoszenia w „Wiadomościach Urzędu Patentowego” informacji o udzieleniu prawa, a w przypadku wcześniejszego powiadomienia przez uprawnionego osoby naruszającej prawo o dokonanym zgłoszeniu – od daty tego powiadomienia.
Nowość wzoru przemysłowego i indywidualny charakter wzoru przemysłowego a unieważnienie prawa z rejestracji wzoru
Aby rejestracja wyglądu produktu była silna i skuteczna, musisz spełnić dwa ważne wymogi:
- Nowość: Twój produkt musi być nowy. Oznacza to, że przed datą zgłoszenia nie powinien być dostępny publicznie w identycznej formie.
- Indywidualny charakter: Twój produkt musi mieć coś wyjątkowego. Ogólne wrażenie, jakie wywołuje Twój produkt na zorientowanym użytkowniku, powinno się różnić od ogólnego wrażenia wywołanego przez wzór, który był już publicznie dostępny przed datą zgłoszenia. Przy ocenie indywidualnego charakteru wzoru bierze się pod uwagę swobodę twórczą projektanta.
Ekspert, który rozpatruje wniosek o rejestrację, nie sprawdza samodzielnie, czy twój produkt spełnia te kryteria. Dlatego ważne jest, abyś przed dochodzeniem swoich praw miał pewność, że Twój wzór spełnia te wymogi. Twoi przeciwnicy mogą wnieść zarzuty dotyczące unieważnienia wzoru, szukając dowodów na brak nowości lub indywidualnego charakteru.
Z tego powodu zalecam, abyś przed zgłoszeniem wzoru przemysłowego skonsultował się z ekspertem prawnym, który pomoże Ci upewnić się, że Twój wzór spełnia wymogi i jest niepodważalny pod względem prawnym. W ten sposób będziesz miał pewność, że Twoja ochrona wzoru przemysłowego jest solidna i skuteczna.
Naruszenie wzoru przemysłowego. Podsumowanie
Nieświadome złamanie prawa do zastrzeżonego dizajnu może się zdarzyć każdemu. To, że otrzymałeś oficjalne wezwanie do zaprzestania naruszania prawa, nie oznacza jeszcze, że jesteś na straconej pozycji. W niektórych przypadkach jest to po prostu pewna gra rynkowa, mająca na celu przestraszenie konkurencji.
Osobiście w takiej sytuacji polecam udać się do rzecznika patentowego.
Wnikliwa analiza prawna Twojej sytuacji pozwoli Ci uniknąć nieroztropnych kroków. A takim może być, np. próba osobistego kontaktu z nadawcą listu. Niestety spotkałem się z historią, gdzie przedsiębiorca właśnie tym sposobem dostarczył stronie przeciwnej szeregu dowodów na swoją winę. A chciał jedynie porozmawiać o zaistniałej sytuacji…
Więcej o tym jaką ochronę daje zastrzeżenie dizajnu mówiłem tutaj:
Zobacz również:
- Kradzież nazwy firmy poprzez rejestrację w Urzędzie Patentowym RP
- Czy można „opatentować” znak towarowy na osobę fizyczną?
- Pojedyncze słowo – czy chroni je ustawa prawo autorskie?
- Czy niezarejestrowany wzór wspólnotowy korzysta z ochrony?
- Wzór użytkowy czy wzór przemysłowy? Która forma ochrony lepiej Cię zabezpieczy?
- Prawo własności intelektualnej a własność przemysłowej
- Jakie są opłaty za rejestrację nazwy i logo firmy?
- Ile czasu potrzebuje UPRP, aby wydać decyzję o udzieleniu prawa ochronnego na znak towarowy?
FAQ
Co to jest wzór przemysłowy?
Definicję wzoru przemysłowego znajdziemy w art. 102 ust. 1 ustawy Prawo Wł. Przem.:
Wzorem przemysłowym jest nowa i posiadająca indywidualny charakter postać wytworu lub jego części, nadana mu w szczególności przez cechy linii, konturów, kształtów, kolorystykę, fakturę lub materiał wytworu oraz przez jego ornamentację.
Wzorem przemysłowym chroni wygląd zewnętrzny produktu.
Co to jest wytwór?
Wytworem jest każdy przedmiot wytworzony w sposób przemysłowy lub rzemieślniczy, obejmujący w szczególności opakowanie, symbole graficzne oraz kroje pisma typograficznego, z wyłączeniem programów komputerowych.
Co to jest nowość i indywidualny charakter?
Wzór przemysłowy uważa się za nowy, jeżeli przed datą, według której oznacza się pierwszeństwo do uzyskania prawa z rejestracji, identyczny wzór nie został udostępniony publicznie
Wzór przemysłowy odznacza się indywidualnym charakterem, jeżeli ogólne wrażenie, jakie wywołuje on na zorientowanym użytkowniku, różni się od ogólnego wrażenia wywołanego na nim przez wzór publicznie udostępniony przed datą, według której oznacza się pierwszeństwo. Przy ocenie indywidualnego charakteru wzoru przemysłowego bierze się pod uwagę zakres swobody twórczej przy opracowywaniu wzoru.
Brak nowości i indywidulanego są podstawą do unieważnienia prawa z rejestracji wzoru przemysłowego i chronionego na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej międzynarodowego wzoru przemysłowego
